Goed arbobeleid is geïntegreerd beleid

Artikel: Succesvol Arbobeleid
Artikel: Goed Arbobeleid is geïntegreerd beleid
Artikel: De arbocoördinator: wil, weg en wet
Artikel: De taken van de arbocoördinator
Artikel: Taakverdeling in en om de organisatie
Artikel: Positie en opleidingen van arbocoördinatoren
Artikel: Arbo-opleiding en de praktijk van de podiumtechnicus
Serie: Op zoek naar de arbocoördinator 1, Rob Roos, Theater aan de Schie
Serie: Op zoek naar de arbocoördinator 2, Walter van Elteren, Theatercompagnie
Serie: Op zoek naar de arbocoördinator 3, Robert Vonkeman, Noord Nederlands Toneel
Serie: Op zoek naar de arbocoördinator 4, Ton Driessen, Wetten van Kepler
Serie: Op zoek naar de arbocoördinator 5, Chris Gorissen, Het Vervolg
Serie: Op zoek naar de arbocoördinator 6, Johan van der Kooy, De Paardenkathedraal
AanstellingskeuringArbobeleid in de organisatieArbocoördinator en preventiemedewerkerPlan van AanpakProductie risico inventarisatie & evaluatie (PRI&E)Risico inventarisatie & evaluatie (RI&E)Samenwerkende werkgeversVoorlichting en onderrichtWerkdruk

‘Good practice’ bij het Ro en aan de Schie

Goed arbobeleid is geïntegreerd beleid

Uit Zichtlijnen 91, november 2004

door Ruud de Koning

De positie van de arbocoördinator binnen theaterorganisaties is de afgelopen jaren steeds belangrijker geworden. Het management ziet in dat een sturende functionaris op het gebied van arbeidsomstandigheden en veiligheid binnen het bedrijf een positief effect heeft op de algehele kwaliteit van de organisatie. Vooraf nadenken over de te verwachten omstandigheden binnen een productie kan zelfs kostenbesparend zijn.
Uit de dagelijkse praktijk van het theaterbedrijf halen we in dit artikel twee voorbeelden van personen die een directe rol spelen bij het bepalen van het arbobeleid binnen hun organisatie. Elders in dit nummer van Zichtlijnen gaan Pauline Beran en Aart Kraak nader in op de achtergronden van de functie van arbocoördinator.

Er is behoorlijk gemopperd tijdens de implementatie van de arbeidsomstandighedenwetgeving in de theatertechnische branche. Net als in andere sectoren verliep de invoering van de soms dwingende maatregelen niet altijd even vlot. Arbo was niet nodig: het ging toch al jaren goed? Waarom toch alles willen regelen? Korter werken? Dat gaat helemaal niet en we willen het ook niet. Het is maar een greep uit de vele geluiden die we in de afgelopen tien jaar om ons heen konden horen.
Inmiddels lijkt het tij gekeerd. In veel organisaties is het welzijn en de veiligheid van de werknemers toch min of meer vanzelfsprekend op de agenda komen te staan. Arbeidstijden zijn teruggedrongen, er is meer personeel gekomen en door middel van de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) is men er achter gekomen waar de knelpunten in het arbeidsproces liggen. We horen inmiddels zowel van werkgevers als van werknemers positieve geluiden. De invoering van de arbeidsomstandighedenwet lijkt in een andere fase terecht te zijn gekomen. Het lijkt ons dan ook niet meer dan logisch om op deze plaats aandacht te besteden aan twee organisaties waarvan gezegd mag worden dat ze het predikaat ‘good practice’ zouden mogen krijgen.

Universele theaterproblemen

De aanleiding voor het schrijven van dit stuk komt voort uit een interessante organisatorische ontwikkeling die we – Aart Kraak, Pauline Beran en ik – bij het Fortis Theater aan de Schie signaleerden. Rob Roos kreeg als hoofd technische dienst binnen de organisatie een andere functie. Sinds kort staat er ‘projectmanager’ op zijn visitekaartje. In de wetenschap dat hij binnen  de organisatie ook de functie van arbocoördinator vervult werden we nieuwsgierig en spraken we met hem af. In de prachtige, met hout vormgegeven foyer kregen we langzaam maar zeker inzicht in de wijze waarop men in Schiedam met een aantal universele problemen in de hedendaagse theaterorganisatie is omgegaan.
Centraal staat de wens om in de organisatie iemand te hebben die het gehele operationele proces rond het presenteren van podiumactiviteiten en evenementen beheerst. De vergelijking met de productieleider bij een gezelschap lijkt dan snel gemaakt. Rob Roos opereert sinds zijn nieuwe functie op het niveau van een adjunct-directeur. Een bijna logische stap voor een hoofd technische dienst met een afgeronde studie Cultureel Management. Maar omdat een klant iemand met de titel ‘adjunct’ wellicht niet als de meest logische onderhandelingspartner in de organisatie herkent, lijkt de aanduiding ‘projectmanager’ inderdaad een veel betere keus.
Wie in een theater op de plaats van het hoofd technische dienst ervaring heeft opgedaan herkent onmiddellijk de signalen die we horen. De programmering die op gespannen voet leeft met zowel het rooster als de onderhoudswerkzaamheden; de verschillende afdelingen die een commerciële klant binnen de organisatie van informatie moet voorzien; de moeizame planning van de interne logistiek enzovoort. De projectmanager kan, vanwege de grotere reikwijdte en budgetverantwoordelijkheid die bij zijn functie horen, eenvoudiger beslissen of bijvoorbeeld een evenement technisch en logistiek haalbaar is. Alle criteria worden centraal door één persoon overwogen. En omdat de projectmanager tevens de functie van arbocoördinator vervuld, kunnen ook beslissingen op het gebied van veiligheid en arbeidsomstandigheden eenvoudiger genomen worden. En dat is merkbaar. De organisatie is mensgericht en benadert het welzijn van medewerkers als een vanzelfsprekend onderdeel van het beleid.
Problemen zijn er om opgelost te worden. We zijn ervan overtuigd dat met de nieuwe functie van Rob Roos deze lijn alleen nog maar verder kan worden doorgetrokken. Als arbocoördinator verenigt hij nu de ontvanger van de signalen met een daadkrachtige beleidsmaker. Dat heeft bijvoorbeeld tot gevolg dat een slepende kwestie als het niet optimaal functionerende luchtbehandelingsysteem in de aankomende jaren technisch verbeterd zal worden.
We realiseren ons echter ook dat het voor een ander theater niet eenvoudig zal zijn om de situatie zoals die nu in Schiedam bestaat over te nemen. De persoon die de functie van projectmanager moet gaan vervullen torst namelijk een tot de nok toe gevulde rugzak met competenties met zich mee. Een technisch projectmanager met inzicht in de organisatie en planning van evenementen is al niet eenvoudig te vinden. Laat staan dat we dan ook nog spreken over vaardigheden als commercieel en  financieel inzicht, goede communicatieve eigenschappen en de kwaliteiten van een gedegen gebouwenbeheerder met inzicht in onderhoudsplanningen en onderhoudsstrategie.

In het Arbo-spinnenweb

De gedachte om een arbocoördinator op directieniveau te plaatsen hield ons wel bezig. En de gedachte van een centrale verantwoordelijke in de theaterorganisatie ook. De vergelijking met een productieleider bleef door het hoofd zoemen. En eigenlijk werd de zoektocht naar een tweede organisatie waarvan de activiteiten op het gebied van integraal arbobeleid als ‘good practice’ kunnen worden aangemerkt daarmee een beetje korter. Na een paar gesprekken kwamen we al snel op het spoor van het Ro Theater in Rotterdam. En tot onze verbazing merkten we dat daar een soortgelijke ontwikkeling in de organisatie had plaatsgevonden. Productieleider Bram de Ronde heeft enige jaren geleden het stokje van de arbocoördinator aan zijn adjunct-directeur gegeven.
De vraag waarom het Ro Theater ervoor heeft gekozen om juist de werkzaamheden van de arbocoördinator uit zijn pakket te halen kan misschien wel het beste door Bram de Ronde zelf beantwoord worden. En we willen toch ook wel heel graag de parallel met de functie van een productieleider toetsen.
Op naar Rotterdam. In een voormalig zusterhuis treffen we De Ronde aan in zijn kantoor, dat ooit dienst deed als slaapkamertje van de nonnen. De sporen van de wasbak zitten nog aanwijsbaar in de muur. We hebben het al vrij snel over productieprocessen en hoe je daar mee omgaat. Hoe organiseer je veiligheid en welzijn van mensen als je een voorstelling aan het ontwikkelen bent waarbij de regie de wens naar voren heeft gebracht om een heuse kettingzaag te gaan gebruiken? In ongeveer een half uur vliegen we van anekdote naar anekdote. Je gelooft bijna niet hoe vanzelfsprekend hier bij het Ro over arbobeleid wordt gesproken. En je gelooft bijna niet dat De Ronde geen coördinator meer is. Want alles wat je binnen die functie zou mogen verwachten passeert hier de revue.
Dan blijkt ook dat eigenlijk alleen maar het formele deel van de arbo-taak van Bram de Ronde is weggenomen. In de praktijk is hij als productieleider nog steeds de centrale persoon in het spinnenweb van de Arbo. Maar vooral de gebouwenzaken en bijvoorbeeld het coördineren van de RI&E behoren niet meer tot zijn werk. Er heeft een splitsing plaatsgevonden tussen de afdelingen die belast zijn met het gebouwendeel en de operationele afdelingen die zich bezig houden met de theaterproducties. De Ronde is voor het deel dat te maken heeft met de productie het aanspreekpunt voor alles wat de arbeidsprocessen, de veiligheid en het welzijn van het personeel betreft. En omdat het arbobeleid een zo vanzelfsprekend onderdeel is geworden van de dagelijkse werkzaamheden is er bij het opstellen van de begroting van de productie ook al rekening gehouden met alle mogelijke veiligheidszaken.
Dan zien we Bram de Ronde en Rob Roos ineens erg dicht bij elkaar komen. In beide organisaties is de eindverantwoordelijke van het operationele deel van de organisatie op een zeer vanzelfsprekende manier ook degene die de verantwoordelijkheid voor de arbeidsomstandigheden en de veiligheid onder zijn hoede heeft. En in beide gevallen is het juist de vanzelfsprekendheid die zo opvalt. Het arbobeleid is bijna onopvallend geïntegreerd in de dagelijkse processen. Meetbaar, toetsbaar, en met de beschikking over zowel de middelen als de tijd die nodig zijn om ze uit te voeren. Er is net zo min een aparte vergadering over de veiligheid en het welzijn van de medewerkers als die er zou zijn voor bijvoorbeeld onderhoud of publiciteit. Er bestaan alleen algemene vergaderingen. Over het algemene beleid. En dus is er geen apart arbobeleid.  Mooi om te zien. En dus de moeite waard om te tonen: ‘good practice’.

Bundeling van kennis

Natuurlijk zouden we veel meer vergelijkingen willen maken. Het zou mooi zijn als we in de toekomst één keer per jaar in Ahoy’ de uitreiking van de ‘best practice’ konden aankondigen. Maar zover is het nog niet. Voorlopig moet u het even doen met twee voorbeelden en kunt u nog niet in aanmerking komen voor een trofee. Maar wij twijfelen niet aan het feit dat er in theaterland nog vele goede voorbeelden te vinden zijn. Voorbeelden waar anderen weer van kunnen leren.
De Vereniging voor Podiumtechnologie is op dit moment druk bezig om kennis te bundelen bijvoorbeeld door een studiedag voor arbocoördinatoren in het theater te organiseren of een cursus op te zetten. Mede omdat het belangrijk is om elkaar te ontmoeten en op die manier een persoonlijke bijdrage te leveren aan het verspreiden van de kennis. Of om te discussiëren over de plaats van de arbocoördinator in de organisatie.
Uit beide hier besproken voorbeelden blijkt dat het in verstandig is om deze taak op het hogere beleidsniveau te leggen. Dat heeft mogelijk consequenties voor de competenties van deze medewerker. En dus voor de opleidingen. We zijn er nog niet mee klaar. Op naar een volgende fase…