Arbeidstijdenwet (ATW) – Toelichting voor de Podiumkunsten

Inleiding

Arbeidstijden zijn een belangrijk onderwerp in de podiumkunsten. Denk aan lange werkdagen, onregelmatige diensten en optredens in binnen- en buitenland. Op 1 april 2007 is de Arbeidstijdenwet aangepast. Hier leggen we de belangrijkste wijzigingen en regels kort en duidelijk uit.

Belangrijkste regels voor arbeidstijd

De nieuwe wet heeft vier hoofdregels (voorheen twaalf) over de maximale arbeidstijd:

  • Maximaal 12 uur per dienst
  • Maximaal 60 uur per week
  • Gemiddeld 55 uur per week in een periode van 4 weken
  • Gemiddeld 48 uur per week in een periode van 16 weken
  • Nachtdiensten
    • Een nachtdienst mag niet langer dan 10 uur duren
    • Wie regelmatig nachtdiensten draait, mag in 16 weken gemiddeld niet meer dan 40 uur per week werken
    • Na nachtdiensten geldt een verlengde rusttijd

Maximum aantal nachtdiensten

  • Maximaal 36 nachtdiensten per 16 weken(117 per jaar)
  • Bij een collectieve regeling (een cao) mag dit verhoogd worden tot 140 nachtdiensten per jaar. 

Zie voor meer informatie:

 

Voor wie geldt de Arbeidstijdenwet?

De ATW geldt voor:

  • Alle werknemers (ook stagiaires, uitzendkrachten en gedetacheerden)
  • Soms ook voor zelfstandigen, als de veiligheid van anderen in het geding is (zoals in de transportsector, mijnbouw of civiele onderwaterbouw, podiumsector)

Bijzondere groepen:

  • Jongeren van 16 en 17 jaar: aangepaste regels
  • Zwangere vrouwen of vrouwen na de bevalling: aangepaste rust- en werktijden
  • Kinderen (13 t/m 15 jaar): aparte regels volgens de Nadere Regeling Kinderarbeid

Wanneer geldt de ATW niet (of slechts gedeeltelijk)?

Er zijn uitzonderingen, bijvoorbeeld:

  • Bij noodsituaties, zoals een plotseling gevaar, mag van de regels worden afgeweken
  • Bij veiligheidsdiensten, zoals politie of inlichtingendiensten
  • Bepaalde beroepen:
    • Predikanten of geestelijke ambtsdragers (vrijstelling voor zondagsarbeid)
    • Werknemers die meer dan 3x het minimumloon verdienen, tenzij ze gevaarlijk werk of nachtdiensten doen
    • Vrijwilligers

Specifiek voor de podiumkunsten

De wet maakt een uitzondering voor uitvoerende podiumkunstenaars:

  • Voor acteurs, musici, dansers en zangers van 18 jaar of ouder die in hoofdzaak optreden voor hun inkomen is geen beperking op het aantal werkuren
  • Let op:deze uitzondering geldt niet voor technici – voor hen kan alleen met een collectieve regeling een afwijking worden gemaakt.

Voorbeeld: Een zanger die op tournee is in Nederland mag langere werkdagen maken dan normaal, zonder in strijd te zijn met de ATW. De lichttechnicus bij datzelfde concert valt wel onder de standaardregels, tenzij er via een cao afspraken zijn gemaakt.

 

Wat is een collectieve regeling ?

Een collectieve regeling (CAO) is een schriftelijke afspraak tussen de werkgever(s) en werknemersvertegenwoordiging. Onder zo’n regeling mogen sommige regels aangepast worden, bijvoorbeeld:

  • De wekelijkse arbeidstijd mag verhoogd worden naar 72 uur
  • De gemiddelde arbeidstijd over 52 weken mag maximaal 40 uur zijn
  • De verplichte rusttijd van 11 uur per 24 uur mag 4 keer in 4 weken worden verkort naar minimaal 8 uur

Voorbeeld: Een technicus werkt mee aan een festival. Op basis van een collectieve regeling mag hij in die periode 60 uur per week werken, mits de rusttijden en gemiddelde over langere termijn in balans blijven.

 

Arbeidstijden in het buitenland. Hoe zit het als je in het buitenland werkt?

Als je in het buitenland werkt voor een Nederlandse werkgever, dan geldt:

  • De Nederlandse Arbeidstijdenwet blijft van kracht
  • Uren moeten geregistreerd worden, ook in het buitenland
  • Eventuele afspraken in een cao blijven gelden

Let op: buitenlandse regels kunnen strenger zijn

Sommige landen hebben strengere arbeidstijdenregels. Dan moet je je houden aan de strengste wetgeving.

Voorbeeld: Een theatergezelschap reist naar Duitsland. In Duitsland mag je maximaal 10 uur per dag werken. Hoewel in Nederland 12 uur mag, geldt in dit geval de strengere Duitse regel. Advies: Informeer voor vertrek naar de lokale regels in het buitenland.

 

Samenvatting – de belangrijkste punten op een rij:

Onderwerp                                         Regel

Max. werktijd per dienst                       12 uur

Max. werktijd per week                        60 uur

Gem. over 4 weken                               55 uur

Gem. over 16 weken                             48 uur

Max. nachtdiensten per 16 weken.    36 (of 140 per jaar met regeling)

Rust na dienst                                        Min. 11 uur (4x per 4 weken mag 8 uur)

Uitzonderingen: Een CAO, sommige Podiumkunstenaars, geestelijke ambten, vrijwilligers

Buitenland: Nederlandse wet + mogelijk strengere lokale regels